Ortodonti, birbirinden uyumsuz, çapraz konumlanan çapraşık dişlerin uyumunu ve çene ile kafa kemiklerinin ilişkilerini ele alan uzmanlık alanıdır. Ortodonti alanında uzmanlaşmış hekimler, 4 yıllık uzmanlık eğitimlerine dahil toplam 9 yıl boyunca eğitim alarak bu alanda uzmanlık sürecini tamamlamış olur. Ortodonti hekimleri alt çenenin olması gerektiğinden geride ya da önde olması gibi durumlarda, iskeletsel bozuklukların tedavi edilmesi, dişlerdeki çapraşıklıkların düzeltilmesi ve aralıkların kapatılması gibi çeşitli konularda hizmet sağlarlar. Hastanın yaşına ve kondisyonuna bağlı olmak üzere, cerrahi işbirliği gereken durumlarla karşılaşılabilir. 

Ortodontik problemlere birçok faktör sebebiyet verebilir. Kalıtımsal olarak aktarılmış bozukluklara denk gelinebileceği gibi çevresel etkenler de ana neden olabilir. Bebeklik ve çocukluk süreçlerinde olağanın üzerinde yalancı emzik, biberon kullanılması, tırnak ısırma ve parmak emme alışkanlıkları, ağız solunumu yapılması, ağız hijyeninin aksatılması ve benzeri zararlı eylemler ortodontik bozukluklara oluşum imkanı sağlar. Önlenmesi için mutlaka erken tedavi gereklidir, belirtilen alışkanlıklardan biri ya da fazlasına sahip çocukların ortodontik gelişimlerine zarar vermemeleri için olabildiğince erken uyarılması faydalı olacaktır.

Tel ile Ortodontik Tedavi

Diş telleri, dişlere sürekli ama dokulara zarar vermeyecek hafiflikte güç uygulanmasıyla dişlerin ve çene yapısının istenen konuma alınmasını sağlama maksadıyla kullanılır. Braketler, özel bir yapıştırıcı aracılığıyla dişlere yapıştırılır ve üzerlerine teller sıralanır. Bu sayede, hedeflenen pozisyona ve hastanın diş ve çene yapısına bağlı olarak belirlenen süre zarfı boyunca düzenli bir basınç uygulanır ve dişler arzu edilen pozisyona getirilir. Her ne kadar tel takma işlem olarak acısız ve kolay uygulanabilir olsa da, dişlerin kemik içerisinde hareketini sağlamak kısa bir süre zarfında gerçekleştirilemez. Dişler, istenen pozisyona doğru her ay ortalama olarak 1 mm hareket eder. Bu hareket halini hızlandırmak açısından diş hekimi, hastadan özel elastikler kullanmasını talep edebilir. Örneğin, yan yana bulunan iki dişin etrafına dolanan ve günbegün hasta tarafından değiştirilebilen bu lastikler, uygulanan basıncı arttırarak dişlerin birbirlerine yaklaşımını hızlandıracaktır.

Telsiz Ortodontik Tedavi (İnvisalign)

Telsiz ortodontik tedavi, diğer adıyla Invisalign, şeffaf plaklar kullanılarak gerçekleştirilen bir tedavidir. Tel tedavisi görmesi gereken ama ağızda tel görüntüsünden rahatsız olan hastalara dışarıdan belli olmayan, günlük yaşantıyı etkilemeyen yapısıyla başarılı bir alternatif sunar. Şeffaf plakların istendiğinde takılabilir, çıkarılabilir olması hastalara diş fırçalama, yemek yeme veya içecek içme gibi zamanlarda kolaylık sağlar. Ancak bu sık sık plakların çıkarılabileceği anlamına gelmez, fayda görülebilmesi için günde en azından 20 saat boyunca takılması gerekmektedir. Ortalama iki haftada bir değiştirilen Invisalign plaklar, sıcağa duyarlı olduklarından sıcak içecek tüketiminde kısa süreli olarak çıkarılması önerilir.

Her ne kadar kullanımı metal tellere nazaran daha rahat olsa da, dişlerin hedeflenen pozisyona gelebilmesi için basınç gerektiğinden, özellikle kullanıma ilk başlandığında bir miktar rahatsızlık hissedilmesi olağandır. Yine de yumuşak plaklar aracılığıyla tedavi gerçekleştirildiği için ağız içinde ya da dişlerde uzun süreli bir hasar veya rahatsızlık hissi beklenmez.

Hareketli Apareyler

Hareketli apareyler ortodonti tedavilerinde kullanılan bir yöntemdir. Ağız içi hareketli apareyler sabit aparey türlerinin aksine, hasta ve doktor tarafından takılıp çıkarılabilmektedir. Ağız içi hareketli apareyler diş ve çene gelişimini pozitif doğrultuda şekillendiren bir tedavi aracıdır. Bu tedavi yöntemi hastanın ortodontik sorununa ve yaşına göre tercih edilebilmektedir. Ortodontik şikayetlerin şiddetine ve türüne göre farklı tedavi yöntemleri bulunan ağız içi aparey çeşitleri şu şekilde sıralanmaktadır.

• Hawley
• Twin Blok
• Monoblok
• Aktivatör
• Positioner
• Essix Plak

Ağız dışı hareketli apareyler ise kemik gelişiminin ve büyümenin hızlı olduğu 10-14 yaşlarında kullanılmaktadır. Kişilerin gelişime açık olduğu dönemlerde daha başarılı sonuçlar verdiği bilinmektedir. Hareketli ortodontik apareyler sınıfına giren ağız dışı apareyler doğrudan çene problemleri yaşayan kişilerin tedavilerinde kullanılmaktadır.